«Φραγή» στις επιστροφές αλλά και απαλλαγές από ΦΠΑ

Με οδηγό τις συστάσεις της τρόικας, η κυβέρνηση προχωρά σε ανατροπές στο καθεστώς ΦΠΑ με «μπλόκο» ή και ακύρωση των επιστροφών, απαλλαγή μικρών επιχειρήσεων και επιτηδευματιών με χαμηλό τζίρο, συνυπευθυνότητα στην καταβολή του οφειλόμενου φόρου και των πελατών σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής, αυστηρότερες ποινικές διώξεις σε εκδότες και λήπτες πλαστών παραστατικών και αυτόματες διαγραφές από το μητρώο ΦΠΑ.
Στρατηγικός στόχος να μπει «φραγή» στις παράνομες και μικρές επιστροφές ΦΠΑ και στα κυκλώματα απάτης και κλοπής του φόρου που υπολογίζεται ότι κοστίζουν στο Δημόσιο 5 δισ. ευρώ τον χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 42% των φορολογούμενων στο σύστημα ΦΠΑ εισπράττουν επιστροφές φόρου με αρνητικό αντίκτυπο στα κρατικά ταμεία.
Με το νέο καθεστώς θεσπίζονται «κριτήρια κινδύνου» τα οποία επικεντρώνονται στο πρόσωπο που απαιτεί την επιστροφή και όχι στην απαίτηση της επιστροφής από τους φορολογούμενους με βάση τις διαθέσιμες υπηρεσιακές πληροφορίες ή πληροφορίες από τρίτα πρόσωπα.

Περιοδικές δηλώσεις
Δεν υποβάλλει ένας στους 5
Χιλιάδες επιτηδευματίες «ξεχνούν» τις περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ και δεν αποδίδουν τον φόρο. Από την αρχή του 2012 και μέχρι τον Νοέμβριο θα έπρεπε να είχαν υποβληθεί 5.209.981 δηλώσεις. Υποβλήθηκαν 4.057.013, ενώ 1.135.662 επαγγελματίες αμέλησαν τις υποχρεώσεις τους.
Ξαναγράφουν τον ΦΠΑ για
5 δισ. € έξτρα έσοδα τον χρόνο
Ο κορμός των νέων διατάξεων για τον ΦΠΑ που θα περιλαμβάνονται στο υπό επεξεργασία φορολογικό νομοσχέδιο για την πάταξη της φοροδιαφυγής και την ανασυγκρότηση του ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού συνίσταται στα εξής:

• Ακύρωση των επιστροφών ΦΠΑ για ποσά μέχρι ένα ορισμένο ύψος.
• Εξονυχιστικό έλεγχο στην εγγραφή στο μητρώο ΦΠΑ και στις πιστωτικές δηλώσεις με κριτήρια επικινδυνότητας που έχουν να κάνουν με τη δραστηριότητα και την ταυτότητα του φορολογούμενου. Το νέο σύστημα ελέγχου για τις επιστροφές ΦΠΑ θα στηρίζεται σε πλέγμα κριτηρίων και τεκμηρίων και εκτεταμένες διασταυρώσεις στοιχείων.
• Απαλλαγή από την υποχρέωση παρακράτησης και απόδοσης ΦΠΑ από επιχειρήσεις και επιτηδευματίες των οποίων ο ετήσιος τζίρος δεν ξεπερνά ένα ορισμένο ποσό που τοποθετείται στις 20.000-25.000 ευρώ.
• Υποχρέωση καταβολής του οφειλόμενου ΦΠΑ για περιπτώσεις απάτης με εταιρείες «μαϊμού», εκδότες πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων από τον προμηθευτή που συμμετείχε στη συναλλαγή.
• Αυτόματη διαγραφή από το μητρώο του αριθμού ΦΠΑ και του ΑΦΜ επιχειρήσεων και επιτηδευματιών που βρίσκονται σε «αδράνεια» για μεγάλο χρονικό διάστημα ή που είναι «αφανείς» ή «φαντάσματα».
• Δημιουργία ενιαίου μηχανισμού ελέγχου ΦΠΑ με νέο και εξειδικευμένο προσωπικό και συντονισμό σε κεντρικό επίπεδο των προληπτικών και κατασταλτικών ενεργειών και μέτρων για την αποφυγή κρουσμάτων ψευδών δηλώσεων και απάτης με πλασματικές επιστροφές.
• Ενίσχυση και αυστηροποίηση του νομικού οπλοστασίου για τις κυρώσεις και ποινικές διώξεις σε περίπτωση κλοπής ή μη απόδοσης του ΦΠΑ. Υπολογίζεται ότι εάν μπλοκαριστούν οι παράνομες και μικρές επιστροφές ΦΠΑ και μπει φρένο στα κυκλώματα απάτης και κλοπής του φόρου το όφελος για το Δημόσιο μπορεί να φτάσει τα 5 δισ. τον χρόνο.
• Πυξίδα Σύμφωνα με παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, πυξίδα για τις ανατροπές στο καθεστώς παρακράτησης και απόδοσης του ΦΠΑ αποτελεί το πόρισμα της ομάδας εργασίας από εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ και της ΕΕ που παραδόθηκε πρόσφατα στην κυβέρνηση.
  Ειδικότερα, οι βασικές διαπιστώσεις και προτάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στον τομέα του ΦΠΑ είναι οι ακόλουθες:
• Δεν υπάρχει κατώτατο όριο εγγραφής στο σύστημα ΦΠΑ σε αντίθεση με ό,τι ισχύσει στην Ευρωζώνη, ενώ είναι περιορισμένες οι εξουσίες αυτεπάγγελτης διαγραφής, με αποτέλεσμα περίπου 200.000 εγγεγραμμένα στο μητρώο πρόσωπα να είναι ανενεργά. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 60% των φορολογούμενων ΦΠΑ εμφανίζουν τζίρο κάτω από 25.000 ευρώ και συνεισφέρουν μόλις το 0,1% των καθαρών δηλωμένων υποχρεώσεων ΦΠΑ. Μέσα στην κλίμακα αυτή 415.306 επιχειρήσεις που δηλώνουν μηδενικό τζίρο ή τζίρο μέχρι 10.000 ευρώ υποβάλλουν πιστωτικές δηλώσεις. Το ένα τρίτο των απαιτήσεων για επιστροφές ΦΠΑ δημιουργείται από φορολογούμενους με τζίρο κάτω των 10.000 ευρώ, γεγονός που δημιουργεί σημαντικό διοικητικό βάρος στη φορολογική διοίκηση.
• Οι έλεγχοι στο στάδιο της εγγραφής είναι ελλιπείς έως ανύπαρκτοι για την πρόληψη φαινομένων απάτης ΦΠΑ, καθώς δεν συγκεντρώνονται όπως θα έπρεπε πληροφορίες για τη δραστηριότητα και το πρόσωπο του υπόχρεου, έτσι ώστε να αξιολογούνται οι κίνδυνοι φοροδιαφυγής.
• Για τους μικρούς φορολογουμένους να υπάρχει δυνατότητα επιλογής εγγραφής ή μη στο σύστημα ΦΠΑ, ενώ σε περίπτωση υπαγωγής πρέπει να τεθεί ένα ελάχιστο ποσό πιστωτικού ΦΠΑ πριν να απαιτηθεί μια επιστροφή.
• Οι διαδικασίες διαγραφής είναι πολύ αργές για να σταματήσουν απάτες ΦΠΑ στα πρώιμα στάδια και δεν είναι αποτελεσματικές για τη γρήγορη διαγραφή εικονικών επιχειρήσεων από το σύστημα ΦΠΑ, με αποτέλεσμα τη βιομηχανία πλαστών και εικονικών φορολογικών παραστατικών.
• Καταγράφεται σημαντική αύξηση του ποσοστού καταβολής επιστροφών μέχρι και 24% στο διάστημα Ιουνίου-Αυγούστου 2012 με μεγάλες καθυστερήσεις στην επικύρωση για την καταβολή των ποσών, καθώς οι εφορίες δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό για ελέγχους και οι μηνιαίες πιστώσεις δεν επαρκούν για την καταβολή των επιστροφών. Η επιτάχυνση της διαδικασίας επιστροφής ΦΠΑ μπορεί να επιτευχθεί με τη θέσπιση παραμέτρων κινδύνου.

Τα κόλπα για... οικειοποίηση του φόρου
Οι συνηθέστερες μέθοδοι που ακολουθούν οι επιτήδειοι προκειμένου να μην αποδώσουν ΦΠΑ είναι:

• Δημιουργία ομάδας επιχειρήσεων οι οποίες ανταλλάσσουν μεταξύ τους φορολογικά στοιχεία που αφορούν εικονικές ως προς το περιεχόμενο συναλλαγές.
• Ηθελημένα λανθασμένη καταχώριση στα λογιστικά βιβλία των επιχειρήσεων.
• Διακίνηση εμπορευ­μάτων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) με πλαστά παραστατικά ή εμφάνιση των συναλλαγών από τρίτες χώρες ως ενδοκοινοτικές.
• Αναγραφή ΦΠΑ σε τιμολόγια αγοράς αγαθών τα οποία απαλλάσσονται του φόρου.
• Μετά την ελεύθερη από διατυπώσεις μετακίνηση των πολιτών της Ε.Ε. πολλά αγαθά μικρού όγκου και μεγάλης αξίας μεταφέρονται μέσα σε προσωπικές αποσκευές και με αυτό τον τρόπο διατίθενται στην αγορά χωρίς καμία επιβάρυνση.
• Εκπτωση του ΦΠΑ δαπανών παρότι δεν τη δικαιούνται.
• Εμφάνιση παραστατικών που έχουν εκδοθεί από ανύπαρκτες εταιρείες χωρών μελών της Ε.Ε. με σκοπό να καλυφθεί φοροδιαφυγή στην εσωτε­ρική αγορά.
• Συμψηφισμός του ΦΠΑ πράξεων παρότι δεν υπόκεινται σε αυτόν.
• Εκδοση παραστατικών με χαμηλότερο ποσό από το εισπραττόμενο.
• Σε περίπτωση όπου οι πελάτες των επιχειρήσεων έχουν καταστήματα σε νησιά όπου ισχύει μειωμένος συντελεστής εμφανίζονται ότι οι πωλήσεις έχουν γίνει προς τα νησιά, ενώ στην πραγματικότητα έχουν πραγματο­ποιηθεί αλλού.
• Συμψηφισμός ΦΠΑ για τον οποίο έχει ζητηθεί η επιστροφή του.
• Καταχώριση στα βιβλία των επιχει­ρήσεων πλαστών ή εικονικών τιμολογίων προμηθευτών.
• Πραγματο­ποίηση αγορών και πωλήσεων χωρίς την έκδοση των απαραίτητων από τον νόμο παραστατικών.
• Αλλοίωση των αριθμη­τικών δεδομένων των δελτίων αποστολής.
• Εγγραφές στα βιβλία των επιχειρή­σεων χωρίς την ύπαρξη παραστατικών.
• Εμφάνιση παραστατικών με εκδότες άτομα τα οποία έχουν αποβιώ­σει ή από επιχειρήσεις που έχουν τεθεί σε αδράνεια ή έχουν προβεί σε παύση του επιτηδεύματός τους.

60% εμφανίζουν τζίρο κάτω από 25.000
4 στους 10 επιτηδευματίες έχουν επιστροφή φόρου
Αφετηρία των αλλαγών είναι το γεγονός ότι το 42% των φορολογούμενων στο σύστημα ΦΠΑ (δηλαδή περίπου 4 στους 10) είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες εμφανίζουν πιστωτικό υπόλοιπο και έτσι εισπράττουν επιστροφές φόρου με αρνητικό αντίκτυπο στα κρατικά ταμεία, ενώ ταυτόχρονα καταγράφεται μεγάλο διοικητικό κόστος στη διαχείριση αυτών των μικροεπιχειρήσεων. Για την τρόικα το πρώτο βήμα για την απλοποίηση του συστήματος είναι η καθιέρωση ενός κατώτατου ορίου για την εγγραφή στον ΦΠΑ, το οποίο στη ζώνη του ευρώ είναι σήμερα κάτω από τα 25.000 ευρώ ετήσιο τζίρο.
Το δεύτερο σημαντικό βήμα έχει να κάνει με ανάθεση σε συγκεκριμένη μονάδα της δημόσιας διοίκησης της αρμοδιότητας για την παρακολούθηση των συνολικών επιδόσεων του ΦΠΑ, για την ανάλυση τάσεων και δυνητικών κινδύνων των εσόδων και για ενέργειες βελτίωσης στις επιδόσεις ΦΠΑ. Επίσης καθοριστικής σημασίας είναι η εφαρμογή ταχείας διαδικασίας για τη διαγραφή αγνοούμενων εμπόρων από το σύστημα ΦΠΑ και αυτοματοποιημένες διαδικασίες για την επικύρωση της επιστροφής με βάση παραμέτρους κινδύνου.
Ιδιαίτερη αναφορά στο πόρισμα γίνεται στις απάτες ΦΠΑ και τις μεθόδους πρόληψης και καταπολέμησης με την επισήμανση ότι υπάρχει ευρέως διαδεδομένη φοροδιαφυγή και απάτη ΦΠΑ σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς που εκτιμάται στο 30%. Οι κυριότερες μέθοδοι είναι η χρήση πλαστών τιμολογίων από επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο σύστημα ΦΠΑ, η έκδοση παραστατικών από «αφανείς εμπόρους» και οι εικονικές εισαγωγές.
Παρακολούθηση
Ως ανάχωμα σε τέτοιου είδους φαινόμενα προτείνεται η δημιουργία εξειδικευμένου προσωπικού και μονάδας ανάλυσης και παρακολούθησης των κρουσμάτων φοροδιαφυγής, η λήψη προληπτικών μέτρων για τον εντοπισμό τους, η κατηγοριοποίηση με δείκτη επικινδυνότητας των εγγραφών εμπόρων στο μητρώο και η δημιουργία πλατφόρμας δεδομένων για τον ΦΠΑ.
Για σποραδικές ή και ανύπαρκτες ποινικές διώξεις για αδικήματα ΦΠΑ κάνει λόγο η τρόικα, επισημαίνοντας ότι χρειάζεται αλλαγή πλεύσης. «Περισσότερες ποινικές διώξεις θα δείξουν στους φορολογούμενους ότι η κυβέρνηση παίρνει στα σοβαρά τις απάτες ΦΠΑ και θα επιβάλει φορολογική συμμόρφωση. Για την αντιμετώπιση αυτού του θέματος η φορολογική διοίκηση πρέπει να διαπραγματευθεί με τον γενικό εισαγγελέα μια διευθέτηση στην οποία θα δίνεται μεγαλύτερη προτεραιότητα σε σοβαρές υποθέσεις απάτης.

ΠΗΓΗ: Έθνος